Revizyonlu ekovat çeşitleri

Herhangi bir soğutma makinasının ana elemanlarından biri revizyonlu ekovattır.
Revizyonlu ekovat, düşük sıcaklık ve basınca sahip soğutucu akışkan buharını emer, ardından sıkıştırarak sıcaklığını (70 – 90°C’ye kadar) ve basıncını (15 – 25 atm’ye kadar) artırır ve soğutucu akışkan buharını kondensere yönlendirir.
Bir Revizyonlu ekovatın temel özellikleri sıkıştırma derecesi ve pompalayabildiği soğutucu akışkan hacmidir. Sıkıştırma oranı, soğutucu akışkan buharının maksimum çıkış basıncının maksimum giriş basıncına oranıdır.
Soğutma makinelerinde iki tip revizyonlu ekovat kullanılır:
Pistonlu – silindirler içindeki pistonların ileri geri hareket etmesiyle.
Döner, vidalı ve spiral – çalışan parçaların dönme hareketi ile. Pistonlu kompresörler en sık kullanılanlardır. Çalışma prensibi Şekil 2.11’de gösterilmiştir.
Piston (3) kompresör silindiri (4) boyunca yukarı doğru hareket ettiğinde, soğutucu sıkıştırılır. Piston, krank mili (6) ve bağlantı çubuğu (5) vasıtasıyla bir elektrik motoru tarafından hareket ettirilir.
Buhar basıncının etkisi altında soğutma makinesi revizyonlu ekovat çeşitleri emme ve basma vanaları açılıp kapanır.
Soğutucu akışkanın revizyonlu ekovat emilme evresi gösterilmektedir. Piston en üst noktadan aşağı doğru hareket etmeye başlar, kompresör haznesinde vakum oluşturur ve giriş valfini (12) açar. Kompresörün çalışma alanına düşük sıcaklık ve basınçtaki buhar halindeki soğutucu madde girer.
Buhar sıkıştırma fazı ve revizyonlu ekovattan çıkışı gösterilmektedir. Piston yükselir ve buharı sıkıştırır. Aynı anda revizyonlu ekovat çıkış vanası (1) açılır ve yüksek basınç altındaki buhar revizyonlu ekovattan çıkar.
Pistonlu revizyonlu ekovatın başlıca modifikasyonları (tasarım, motor tipi ve amaç bakımından farklılık gösterir):
a) Hermetik revizyonlu ekovatlar
b) Yarı hermetik revizyonlu ekovatlar
c) Açık revizyonlu ekovatlar

Revizyonlu ekovat kullanım alanları

Düşük güçlü soğutma makinelerinde (1,5 – 35 kW) kullanılır. Elektrik motoru kapalı kompresör gövdesinin içinde yer almaktadır. Elektrik motorunun soğutulması, emilen soğutma sıvısı ile sağlanır. Orta güçteki soğutma makinelerinde (30 – 300 kW)
yarı hermetik revizyonlu ekovatlar
kullanılır. Yarı hermetik revizyonlu ekovatlarda elektrik motoru ile revizyonlu ekovat doğrudan birbirine bağlanmış olup tek bir ayrılabilir hazne içerisinde yer almaktadır. Bu tip kompresörlerin avantajı, hasar görmesi durumunda motorun sökülüp kompresörün valflerinin, pistonlarının ve diğer parçalarının onarılabilmesidir. Elektrik motorunun soğutulması, emilen soğutma sıvısı ile sağlanır.
Açık revizyonlu ekovatlar
, gövdenin dışında bulunan ve revizyonlu ekovatlara doğrudan veya bir şanzıman aracılığıyla bağlanan harici bir elektrik motoru bulunur.
Birçok soğutma ünitesinin kapasitesi, revizyonlu ekovatların dönüş hızını değiştiren özel cihazlar olan invertörler kullanılarak sorunsuz bir şekilde ayarlanabilir. Yarı-hermetik revizyonlu ekovatlarda, güç düzenlemesinin bir başka yöntemi de mümkündür; buharın çıkıştan girişe bypass edilmesi veya emiş vanalarından bazılarının kapatılması yoluyla.
Pistonlu revizyonlu ekovatların başlıca dezavantajları:
a) Çıkışta soğutucu akışkan buhar basıncının dalgalanması, bunun sonucunda yüksek gürültü seviyesine neden olur.
b) İlk çalıştırma sırasında yüksek yükler, büyük güç rezervi gerektirir ve revizyonlu ekovatlar aşınmasına yol açar. Döner revizyonlu ekovatların çalışma prensibi, plakaların dönmesi sırasında gazın emilmesi ve sıkıştırılması esasına dayanır.
Pistonlu revizyonlu ekovatların göre avantajı, düşük basınç dalgalanmaları ve ilk çalıştırma sırasındaki akımın azaltılmasıdır.
Döner revizyonlu ekovatların iki modifikasyonu vardır:
a) Sabit kanatlı
b) Döner kanatlı Sabit

Revizyonlu ekovat özellikleri

Sabit kanatlı revizyonlu ekovatlarda, soğutma maddesi motor rotoruna monte edilmiş bir eksantrik vasıtasıyla sıkıştırılır. Rotor döndükçe eksantrik, revizyonlu ekovat silindirinin iç yüzeyi boyunca yuvarlanır ve önündeki soğutucu buharı sıkıştırılarak revizyonlu ekovatın çıkış valfinden dışarı atılır. Plakalar, Revizyonlu ekovat silindiri içindeki soğutucu buharının yüksek ve düşük basınç alanlarını ayırır.  Buhar, mevcut boşluğu doldurur.  Buhar revizyonlu ekovatın içinde sıkışmaya başlar ve yeni bir kısım soğutucu akışkan içeri emilir.  Sıkıştırma ve emme işlemi devam eder. Sıkıştırma işlemi tamamlanmıştır, buhar nihayet revizyonlu ekovatın silindirinin içindeki boşluğu doldurmuştur. Döner Kanatlı Revizyonlu Ekovat Döner kanatlı bir revizyonlu ekovatta, soğutucu akışkan, dönen bir rotor üzerine monte edilmiş kanatlar kullanılarak sıkıştırılır. Rotor ekseni, revizyonlu ekovat silindir eksenine göre ofsettir. Plakaların kenarları silindirin yüzeyine sıkıca oturarak yüksek ve düşük basınç alanlarını ayırır. Şemada buharın emme ve sıkıştırma çevrimi gösterilmektedir. Buhar, mevcut boşluğu doldurur.  Revizyonlu ekovatın içerisinde buharın sıkıştırılması işlemi başlar ve yeni bir kısım soğutucu akışkan içeri emilir. Sıkıştırma ve emme işlemi tamamlanmıştır. Yeni bir emme ve sıkıştırma döngüsü başlar.

SCROLL tipi revizyonlu ekovat

Scroll revizyonlu ekovat düşük ve orta güçteki soğutma makinelerinde kullanılır.
Bu revizyonlu ekovat iki çelik spiralden oluşmaktadır. Bunlar birbirinin içine girerek revizyonlu ekovat silindirinin merkezinden kenarına doğru genişlerler. İçteki spiral sabit bir şekilde dururken, dıştaki spiral onun etrafında dönmektedir.
Spiraller, kaymadan yuvarlanmalarını sağlayan özel bir profile (involüt) sahiptir. Hareketli revizyonlu ekovat spirali bir eksantriğe monte edilmiş olup, başka bir spiralin iç yüzeyi boyunca yuvarlanır. Bu durumda spirallerin temas noktası kenardan merkeze doğru yavaş yavaş hareket eder. Temas hattının önünde bulunan soğutucu buharları sıkıştırılarak revizyonlu ekovat kapağının ortasındaki delikten dışarı itilir. Temas noktaları iç spiralin her bir turunda yer aldığından buharlar diğer tip revizyonlu ekovatlara göre daha küçük porsiyonlarda ve daha düzgün sıkıştırılır. Sonuç olarak özellikle revizyonlu ekovatın çalıştırılması sırasında revizyonlu ekovat elektrik motoruna binen yük azalır.
Soğutucu buhar, gövdenin silindirik kısmındaki girişten girerek motoru soğutur, daha sonra bobinler arasında sıkıştırılır ve revizyonlu ekovat gövdesinin üst kısmındaki çıkıştan dışarı çıkar.
Scroll revizyonlu ekovatların dezavantajları: Üretim karmaşıklığı. Spirallerin çok hassas bir şekilde oturması ve uçlarının sıkı olması gerekir.

VİDALI REVİZYONLU EKOVAT
Vidalı revizyonlu ekovat yüksek güçlü soğutma makinelerinde (150 – 3500 kW) kullanılır.  Bu tipin iki modifikasyonu vardır:
 1. Tek vidalı revizyonlu ekovat
 2. Çift vidalı revizyonlu ekovat

Tek Vidalı revizyonlu ekovat
Tek vidalı modellerde rotorun yan taraflarına bağlı bir veya iki adet uydu dişli bulunur. 
Soğutucu akışkan buharının sıkıştırılması, farklı yönlerde dönen rotorlar yardımıyla gerçekleşir. Dönme hareketi vidalı merkezi bir rotor tarafından sağlanır.
Soğutucu buhar revizyonlu ekovat girişinden girerek motoru soğutur, daha sonra dönen rotor dişlilerinin dış sektörüne girer, sıkıştırılır ve sürgülü bir valf aracılığıyla çıkışa çıkar.
Revizyonlu ekovat vidalarının sıkı bir şekilde oturması gerektiğinden yağlama yağı kullanılır. Daha sonra yağ, özel bir revizyonlu ekovat separatöründe soğutucudan ayrılır.